A cara máis sensible do tiranosaurio

Un equipo de paleontólogos descubriu unha nova especie, cuxo fuciño tiña un alto grao de sensibilidade táctil.

 A familia do tiranosaurio rex acaba de gañar un novo membro. Un equipo internacional de paleontólogos descubriu o Daspletosaurus horneri, un tiranosaurio de nove metros de longo e dous metros de altura, que viviu na rexión de Montana (EE UU) fai entre 71 millóns e 75 millóns de anos. A investigación indica que esa especie evolucionou directamente do seu parente geológicamente máis vello (o Daspletosaurus torosus), a través dunha rara forma de evolución coñecida como anagénesis, que se dá cando unha especie transfórmase gradualmente nunha nova. Ese proceso pouco común nos dinosauros explicaría outro achado dos científicos: os tiranosaurios tiñan caras como unha máscara escamosa, sen beizos, e un fuciño con alto grao de sensibilidade táctil, como os crocodilos. 

Os investigadores, liderados por Thomas Carr, experto na evolución do T. rex, utilizaron fósiles para comparar o cranio da especie cos dos crocodilos, aves e algúns mamíferos, e descubriron que os tiranosaurios posuían unha "complexa rede sensorial" baseada nun nervio cranial (trigémino), que ten funcións de sensibilidade e motricidad. Jayc Sedlmayr, biólogo experto en anatomía evolutiva e coautor do traballo, explica que ese nervio converteuse, ao longo da evolución, nunha especie de sexto sentido en diversos vertebrados: funciona como un campo magnético para a migración das aves; un sistema que permite aos ornitorrincos identificar o risco de predadores e ás serpes para atopar as súas presas; axuda aos crocodilos para identificar as diferentes vibracións na auga e converte a trompa dos elefantes nunha especie de man sensible.
"O mesmo ocorreu con toda a cara dos tiranosaurios", conclúe Sedlmayr. Os científicos —que publicaron este xoves os resultados na revista Nature— cren que, grazas aos órganos sensoriais, eses animais cazaban con máis precisión, pero tamén podían fregar as súas caras como parte importante do xogo preliminar para a cópula. As femias eran capaces de detectar o sitio coa mellor temperatura para poñer un niño e os adultos aprendían como manipular os ovos de maneira segura. Algúns deses comportamentos parécense ao dos crocodilos, segundo os expertos, pero Sedlmayr tamén sinala que hai similitudes cos humanos. "Dalgunha maneira, os compoñentes faciais do nervio trigémino destes dinosauros reflicten os nosos. Ese nervio permítenos sentir os músculos faciais e afinar e coordinar as manifestacións emocionais e sociais", explica. 
Os tiranosaurios estiveron representados nos medios de comunicación —desde galerías de museos ata éxitos de despacho de billetes de Hollywood— e posiblemente convertéronse nos dinosauros máis emblemáticos da cultura moderna. A Thomas Carr sempre lle pareceu irónico que non se estudou rigorosamente a aparencia da cara dos animais que el define como os "embaixadores da historia natural", a pesar da dispoñibilidade de fósiles ben conservados, datos publicados sobre os seus parentes vivos máis próximos (aves e crocodilos) e métodos comparativos modernos. "É un tema que estivo na miña cabeza desde hai anos", conta.
Para investigalo, Carr e o seu equipo foron máis aló da paleontoloxía e desenvolveron o seu estudo basicamente no laboratorio, coa disección de aves como dinosauros vivos e crocodilos como os seus parentes vivos máis próximos, e baseado nas similitudes dos nervios faciais e as arterias atopadas en cada especie. "Os avances tecnolóxicos en datación radiométrica [procedemento que determina a idade absoluta dun fósil] son claves para responder a moitas cuestións sobre a evolución dos dinosauros", sostén Eric Roberts, profesor de Geociencia na Universidade James Cook, de Australia. Para el, o descubrimento dunha nova especie de tiranosaurio é "só a punta do iceberg" dos posibles achados dentro dos próximos anos.